Maszyna parowa to urządzenie służące do przetwarzania energii pary wodnej w energię mechaniczną, następnie wykorzystywaną jako napęd w rolnictwie, przemyśle i transporcie. Prezentowana maszyna jest nietypowa, gdyż ma pionową konstrukcję, przystosowaną do mocowania na ścianie. Takie urządzenia instalowano głównie na statkach, stąd nazywano je okrętowymi. Maszyna parowa z kolekcji muzeum była wykorzystywana do pracy w gorzelni, gdzie napędzała wiele urządzeń, w tym przenośniki do zboża i ziemniaków, urządzenie do gniecenia słodu czy mieszadło do zacieru. Maszyna składa się z cylindra, tłoku, krzyżulca, korbowodu, koła zamachowego, suwaka oraz wielu mniejszych elementów.

 

Maszyna parowa o konstrukcji pionowej, tzw. wiszącej jest bardzo rzadka. Jej działanie jest analogiczne do działania pozostałych maszyn parowych. Główną część stanowi znajdujący się w dolnej części cylinder w kształcie walca. To w nim znajduje się tłok, który, wprawiany w ruch siłą pary wodnej, uruchamia całą maszynerię. Dalej, poprzez krzyżulec, tłok łączy się z korbowodem i położonymi w górnej części maszyny korbą i wałem korbowym. Ten ostatni odpowiada za wprawianie w ruch kół napędowego i zamachowego. W czynnej maszynie para wodna, będąca pod ciśnieniem, jest źródłem energii mechanicznej. Wystarczy doprowadzić do wrzenia wodę w kotle i pozwolić parze pod ciśnieniem napędzać mechanizm, np. turbinę. Pierwszą turbinę zbudował już w starożytności grecki matematyk Heron z Aleksandrii. Prawdziwego przełomu w wykorzystaniu tej technologii dokonał Szkot James Watt pod koniec XVIII wieku. W roku 1763 skonstruował maszynę parową, w której silnik parowy połączył z tłokiem i ramieniem napędzającym koło. Rozwiązanie to pozwoliło na bardziej wydajną zamianę ruchu posuwistego tłoka w ruch obrotowy, dzięki czemu możliwe stało się napędzanie nawet bardzo energochłonnych maszyn. Silniki parowe Jamesa Watta znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle, między innymi w parowozach, pompach, koparkach, maszynach stosowanych w górnictwie, na statkach czy w zakładach tkackich. Maszyna parowa jest symbolem pierwszej rewolucji przemysłowej.