Obiekt ze spektaklu Balladyna z 1943 r., rekonstrukcja Goplany z 1981 r., rekonstrukcja Elfów z 1984 r.

Grupa Goplany i Elfów składa się z trzech niezależnych obiektów o zgeometryzowanej, abstrakcyjnej formie. Symbolizują one postaci dramatu Juliusza Słowackiego Balladyna.

Goplana i elfy Mają pewne cechy istot ludzkich, ale  bardziej przypominają stare, uszkodzone przedmioty. Wszystkie elementy obiektów mają naturalne kolory materiałów, z których zostały wykonane.

Goplana to w istocie 2,5 metrowy fragment blachy o kształcie nieregularnego, przechylonego prostokąta. Z lewej strony blacha jest wykrojona półkoliście, z prawej ma dwa niewielkie wycięcia kojarzące się z otwartymi ustami i z okiem.

Wszystko to sprawia, że całość przypomina nienaturalnie wydłużoną twarz ukazaną z profilu. Blacha została umocowana w wysokim na pół metra podeście, obciągniętym po bokach czarnym materiałem i obitym od góry starymi deskami. Blaszana, zimna, górująca nad nami Goplana była przedmiotem, wokół którego koncentrowała się akcja Balladyny.

Prezentowana Goplana to konstrukcja inspirowana Bauhausem i rosyjskim konstruktywizmem, co wpłynęło na wybór geometrycznych form i abstrakcyjnych postaci. Sam Kantor podkreślał dysonans istniejący Pomiędzy wyobrażeniami o Goplanie, którą uważał za prototyp femme fatale, a jej abstrakcyjnym przedstawieniem w postaci kawałka ocynkowanej blachy.

Elfy ustawione są po bokach Goplany, lekko z przodu. Są wykonane z pozaginanych metalowych prętów. Ręce mają podniesione, a nogi lekko ugięte. Elfy sprawiają wrażenie zatrzymanych w ruchu, jakby robiły krok. Do pozostającej z tyłu nogi każdy z Elfów ma przyczepiony drewniany trójkąt. Postaci stoją na krótkich drewnianych podestach, które zapewniają obiektom stabilność. Każdy Elf ma głowę z metalowego półkola z otworem przypominającym oko. Abstrakcyjne głowy są wykonane z takiej samej blachy, co twarz Goplany. Dodatkowo – Elf po lewej ma za głową powieszone drugie półkole, a Elf po prawej trzyma półkole w ręce.

Można pomyśleć, że są to maski, jeśli weźmiemy pod uwagę teatralne pochodzenie tych obiektów. W trakcie spektaklu Elfy grane były przez aktorów. Na potrzeby prezentowanej grupy, którą Kantor wykonał w latach 80., artysta zdecydował się przedstawić Elfy jako metalowe konstrukcje przypominające ludzi.

Balladyna w reżyserii Kantora grana była podczas II Wojny Światowej w okupowanym Krakowie. Ukrywając się przed nazistami, Kantor i jego aktorzy pokazywali spektakl w prywatnych mieszkaniach. Każde przedstawienie było nielegalne, więc twórcy i widzowie Podziemnego Teatru Niezależnego ryzykowali życiem.

Zobacz zdjęcia obiektu na: https://muzea.malopolska.pl